عملکرد اشکانیان در پاسداری از مرزها

در اوایل سدة سوم پیش از میلاد و روزگاری که با فروپاشی قدرت هخامنشی، حکومتی بیگانه زمام امور را در دست گرفته بود، قومی ایرانی از مناطق شرقی ایران زمین برخاسته و حکومتی ایرانی برپا داشت. از ویژگی‌‎های این حکومت که با عنوان پارتیان/ اشکانیان شناخته می‌شوند، هنر جنگجویی و مرزبانی بود که سبب گردید در تاریخ ایران، دورانی با عنوان عصر پهلوانی و حماسی آغاز گردد. بدین سان مسئلة اصلی در این پژوهش بر این مبنا است که اشکانیان به‌عنوان میراث‌داران دولت هخامنشی و دولتی ایرانی چه نگرشی به قلمرو و مرز داشته‌ و برای حفظ حدود و ثغور کشور، چه اقداماتی انجام داده‌اند و عملکرد ایشان در این زمینه، سبب وقوع چه رخدادهایی در تاریخ ملی (اساطیری) ایران گردیده است. در این راستا با بررسی منابع تاریخی و روایات ملی و بر مبنای توصیف و تحلیل اسناد و مدارک موجود، از جمله دستاوردهای پژوهشِ حاضر آن است که اشکانیان در تقسیمات کشوری و برخی عناوین حکومتی به شیوة هخامنشیان عمل کرده و در پاسداری از قلمرو از شگردهای آنان بهره برده‌اند؛ بنابراین، افزون بر استقرار اقوام جنگجو در مرزها به‌عنوان مرزبانان،  عملکرد ایشان در حراست از قلمرو سبب گردید که برخی شهریاران اشکانی را در تاریخ اساطیری ایران در نقش پهلوانان مشاهده کنیم؛ پهلوانانی که در پاسداری از مرزها شهره گشته و بزرگ‌ترین خویشکاری آنان «مرزبانی/ Marz(o)bān» قلمداد می‌گردد که عنوان و سِمَتی است که از ابداع اشکانیان به شمار می‌رفت.